Üriner Sistem Taşları

ÜRİNER SİSTEM TAŞLARI:

Üriner sistem taşları; erkeklerde kadınlara oranla en az üç kat daha yaygın olarak görülür.  Daha önce taş düşüren insanların 5 yıl içinde  tekrar taş oluşturma ihtimali % 50 dir. Taş oluşumunda genetik faktörlerin de etkili olduğu bilinmektedir. Ailesinde taş öyküsü olanlarda taş hastalığı görülme olasılığı iki kat daha artmaktadır. Bu nedenle yazın en az 2,5 litre, kışın ise 1,5 litre su içilmelidir. Egzersiz de bu durumdaki hastalar için önemlidir. Hareketli insanlarda taş oluşma riski daha azdır. Aşırı kilo (obezite) taş oluşumunda önemli bir risk faktörüdür. Böbrek anomalileri  taşların oluşumuna zemin hazırlayabilir. Böbrek taşı tedavi edilmediği takdirde böbreğin kaybına kadar giden tablolar ortaya  çıkabilmektedir.

 

ESWL (VÜCUT DIŞI ŞOK  DALGALARI İLE TAŞ KIRMA)

ESWL, Üriner Sistem Taş hastalığı tedavisinde en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Vücut dışında üretilen ultrasonik ses dalgalarının (şok) yumuşak dokulardan geçip taşa iletilmesi ve taş üzerinde oluşturulan titreşimler sayesinde taşın parçalara ayrılmasını sağlayan bir yöntemdir. ESWL ile taş kırma işlemi 4mm ile 2 cm çapları arasındaki taşlara uygulanmaktadır. Böbreğin alt pol taşlarına ESWL uygulanması önerilmemektedir. ESWL noninvaziv bir tedavi yöntemidir yani vücut içerisine bir girişim yapmayı gerektirmez. ESWL seanslar halinde yapılmaktadır. ESWL’nin böbrek ya da üreterdeki taşı bir seansta tamamen temizlemesi düşük bir olasılıktır. Genellikle birkaç seans taş kırma uygulanmaktadır.

ESWL tedavisinden sonra genellikle hastalar 20-30 dakikalık dinlenme sonrası evlerine gönderilir.  Evde normal aktivitelerine devam etmeleri önerilir. Bol sıvı almaları istenir. 2-3 gün boyunca hastanın idrarından kan gelmesi, idrar yaparken yanma sızı gibi belirtiler görülebilir. Genellikle ilk 1-2 günde kan pıhtıları ve bunların yanında taşın ufak parçalar halinde geldiği görülür. Genellikle 1 hafta sonra hasta kontrole çağırılır, kontrol sırasında kalan taş parçası varsa veya taş kırılmamış ise 2. bir seans taş kırma uygulanır. Seans aralıkları 5-7 gün olmalıdır.

 ESWL Kimlere uygulanmaz

  • Hamileler,
  • Aşırı şişmanlar,
  • İdrar kanallarında tıkanıklık olanlar,
  • Abdominal aorta da anevrizması olanlar,
  • İdrar yolunda enfeksiyon olanlar,
  • Kanama, pıhtılaşma bozukluğu olanlar.

Yine yüksek dozda kan sulandırıcı ilaçları kullanan hastalarda ESWL yapılırken dikkat edilmelidir. ESWL tamamen ağrısız bir prosedür değildir. İşlem sırasında anestezi ya da ağrı kesici uygulaması gerekebilir. ESWL tedavisinde kırılan taş parçaları kendiliğinden idrar kanalları vasıtası ile dışarı atılırlar.

Bazı durumlarda taş kırılınca taş parçalarının idrar kanalını tıkamaması için üretere D-J kateter takılması gerekebilir. Bazı taşlar ESWL ile kırılmayabilir. Özellikle sistin ve kalsiyum oksalatmonohidrat taşları ESWL ile kırılması güç taşlardır. ESWL’ ye direnç gösteren taşlar da başka tedavi yöntemleri uygulanmalıdır.

2 cm üzerindeki taşlarda ESWL için uygun değildir. Çünkü bu taşlar büyük parçalara ayrılır ve çok sayıdaki parçalar idrar kanallarında tıkanıklığa sebep olabilir ve bu durumda diğer tedavi yöntemlerine ihtiyaç duyulabilir. Yine böbreğin alt kısmında yer alan taşlarda kendi kendine düşme şansı daha az olan taşlardır. Bu taşlara ESWL yapılması önerilmemektedir.

ESWL tedavisinde komplikasyon görülme ihtimali oldukça düşüktür.  ESWL tedavisi sonrası birkaç gün boyunca idrarda kan görülmesi normal kabul edilir. ESWL uygulanan bölgede hafif kanamalar, ciltte morarmalar, ağrı-sızı olması görülebilmektedir. Kan sulandırıcı ilaç kullanımı bu tip yan etkileri arttırabilir. Parçalanan taş parçaları idrar kanalında düşerken ağrı, bulantı, kusma gibi rahatsızlıklara yol açabilir. Bazen kırılan taş parçaları üst üste yığılarak taş yolu adını verdiğimiz bir tıkanıklık meydana getirir. Bu üst üste kum saati gibi yığılmış taşların idrar kanalının tamamen tıkanması durumudur. Taş yolunun en altındaki parça genellikle diğerlerinden büyüktür ve tıkanıklığın ana kaynağıdır. Bu parça kırılabilirse tüm yol açılabilmektedir.